2024年2月16日 星期五

【日出 ji̍t-tshut】vs.【出日 tshut-ji̍t】

 【日出 ji̍t-tshut】是在來咱 ê 話,毋但 1931 年《臺日大辭典‧上冊》有收,佇清朝尾 kàu 戰後初期 ê《教會公報》也有超過 60 條 ê 記錄。照《臺日》ê 記音,頭--字「日」是讀變調,並毋是像「天#光」、「地#動」、「風#吹」......只號「主謂結構」「主語」讀本調 ê 情形。

  有先進主張若欲講,著讀做「日#出」;論真,「地動」只个詞,彰化海口地區、泉州誠濟人頭--字是變調,「天光」只个詞,有 ê 泉腔會講做「thinn53 kng」,『口渴』義 ê【喙焦 tshuì-ta】,更加是 non-native Taiwanese speaker tsiah 會讀做「喙#焦」。



徐福全   ê 《福全台諺語典》p.300 記做【日#出,著存(tshûn)雨來糧】,是共主語「日」讀做本調。

  《臺日》【日出 ji̍t-tshutê 例句是【日出着存(tshûn)雨來糧】,佇【出日 tshut-ji̍t】伊也收「出日着積雨來糧」。毋拄咱看《教會公報》ê 語料(我簡單摘一寡語料做見本),通知(thang tsai)【日出 ji̍t-tshut】多數是指一日當中,日頭頭一遍出來   ê 時,也就是阿里山   ê「日出」;但是【日出 ji̍t-tshut】也會做得指咱咧講   ê【出日 tshut-ji̍t】(1893.05),就是《臺日》ê 例句「日出着存雨來糧」。


1888.03

Hit chá-khí ji̍t chhut in chiū khí--lâi, hoat-lo̍h beh khí-sin.

1888.09

Taⁿ goán ū káng-kiù, chai ji̍t-lo̍h ji̍t-chhut tiāⁿ-tio̍h sím-mi̍h ; só͘-í siat-li̍p chi̍t-tiuⁿ toaⁿ hō͘ lín thang chai, khì tùi sî-cheng khoàⁿ  khah-kín, á-sī khah-bān, chiū thang chhiâuhō͘ i chún.

Chhin-chhiūⁿ Li̍p-chhun hit-sî, ji̍t-chhut tú-tú  6 tiám chhut 43 hun, ji̍t-lo̍h  5 tiám chhut 46 hun.Hit-tia̍p ji̍t-lo̍h, lín-ê sî-cheng nā-sī 6 tiám, chiū thang chai  kín 14 hun.


1893.05

Chiū lí-ê kng-bêng tek-khak chhin-chhiūⁿ ji̍t-chhut; lí-ê tāng-pēⁿ chi̍t-tia̍p-á-kú chiūhó; lí-ê jîn-gī pó-hō͘   thâu-chêng; Goá ê hián-êng pó-hō͘   āu-bīn.

1902.05

 goān tùi ji̍t-chhut kàu ji̍t-lo̍h ê só͘-chāi chèng-lâng oē-tit-thang kóng, Lán ta̍k-lâng  thiaⁿ lánsó͘ chhut-sì ê khiuⁿ-kháu lâi kóng Siōng-tè ê toā koân-lêng.

 

1910.11

Só͘-í ji̍t-thâu  lo̍h-soaⁿ, i bôthó͘-khùi, chá-khí-sî ji̍t chhut, i  hoaⁿ-hí.